Ova publikacija je rezultat 18-mjesečnog monitoringa zakona i propisa i istraživanja konkretnih slučajeva korupcije i organizovanog kriminala u oblasti planiranja prostora, izgradnje objekata i prometovanja građevinskim zemljištem.
Monitoring i istraživanja koja su sprovedna na teritoriji Glavnog grada Podgorica i šest primorskih opština (Ulcinj, Bar, Budva, Kotor, Tivat i Herceg Novi) su pokazala da je proces prostornog planiranja i izgradnje objekata i dalje u velikoj mjeri opterećen najtežim oblicima kršenja zakona i propisa od strane upravo onih koji su zaduženi da štite prostor na lokalnom i nacionalnom nivou, ali i od strane takozvanih “strateških” investitora sa privilegijom da ne moraju uvijek poštovati zakone Crne Gore.
Slična situacija je i sa upravljanjem građevinskim zemljištem, odnosno njegovim otuđenjem kroz zakup ili proces privatizacije. U oba slučaja se pokazalo da se ugovori o zakupu, odnosno prodaji imovine izuzetno rijetko u potpunosti poštuju, ali i da od strane nadležnih organa ne postoji spremnost da se takvi ugovori raskinu i naplate kazne za njihovo kršenje. Umjesto toga, MANS se tokom monitoringa susreo sa brojnim primjerima gdje se kroz dodatne ugovore, produžavanje rokova, te izmjenu planske dokumentacije manipulisalo cijenom i vrijednošću građevinskih parcela.
Pored ovoga, MANS je tokom perioda monitoringa izučavao slučaj Opštine Budva i njenih javnih preduzeća zaduženih za upravljanje nekretninama u vlasništvu grada.
Analiza je pokazala da svega par porodica i jedna politička koalicija apsolutno dominiraju procesom prostornog planiranja i izgradnje objekata u ovoj primorskoj opštini, dok konkretni primjeri i studije slučaja pokazuju do koje mjere je javni interes podređen pojedinačnim interesima gradskih i političkih funkcionera i sa njima povezanih investitora.
Problem sa onim investitorima koji su po različitom osnovu dobili epitet “zaslužnih” i “zaštićenih” obradili smo kroz posebne studije koje opisuju urbanističke veze između visokih funkcionera i osoba koje su označene kao pripadnici struktura organizovanog kriminala. Studije pokazuju da ne postoji granica u kršenju zakona i propisa od strane javnih funkcionera na državnom i lokalnom nivou kada je potebno “izaći u susret” ovakvoj vrsti investitora.
Konačno, posebno poglavlje ove publikacije pripada izvanrednom primjeru gradonačelnika Opštine Bar koji pokazuje kakve posljedice može imati gomilanje diskrecionih ovlašćenja u planiranju prostora i izgradnji objekata i njihovo protivzakonito korišćenje u cilju sticanja lične koristi i koristi za povezana lica.
Svi podaci do kojih je MANS došao tokom procesa monitoringa i istraživanja konkretnih slučajeva a koji su ukazivali na moguću korupciju i/ili organizovani kriminal, procesuirani su u formi krivičnih prijava prema nadležnim državnim tužiocima. Neke od krivičnih prijava koje je MANS podnio u sklopu ovog projekta su rezultirale konkretnim istragama protiv javnih funkcionera, dok nažalost većina njih i dalje čeka da bude procesuirano.
